Ιδιωτικοποίηση του νερού στη Βρετανία

Η κοινή γνώμη, έρμαιο της πλύσης εγκεφάλου που υφίσταται από τα συγκεκριμένα δημοσιογραφικά κέντρα, από τα επιχειρηματικά συμφέροντα που τα κατέχουν και από τη διαπλοκή ανάμεσα σ’ αυτά και τους εκάστοτε κυβερνητικούς αξιωματούχους, έχει φτάσει να  συγκατατίθεται σε μεγάλο βαθμό στο ξεπούλημα των δημοσίων επιχειρήσεων κοινής ωφελείας, εναρμονίζοντας, εν τη αφελεία της, το συμφέρον τους με το δικό της συμφέρον, στη ρότα του γνωστού ρητού: «Αφεντικά και δούλοι, ένα γινήκαμε ούλοι».

Το μαγικό τρίπτυχο που, εδώ και κάμποσες δεκαετίες εκμαιεύει τη συγκατάθεση είναι η πολυθρύλητη αποτελεσματικότητα του ιδιωτικού τομέα, η αγιοσύνη του σε σχέση με το σάπιο κράτος, οι χαμηλότερες τιμές που προσφέρει, και η αύξηση των θέσεων εργασίας.

Στη συγκεκριμένη φάση που βρισκόμαστε, υπερίπταται και ένα επιπλέον επιχείρημα, αυτό της εξόφλησης του δημοσίου χρέους, ότι δηλαδή,  μέσω των ιδιωτικοποιήσεων, οι εισπράξεις, οι οποίες σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο, υπολογίζονται στην καλύτερη των περιπτώσεων σε 9.5 δις για την περίοδο 2012-2016, θα ελαφρύνουν σημαντικά ένα χρέος το οποίο, πάλι στην καλύτερη των περιπτώσεων και μέσα από ένα σωρό μεταφυσικές παραδοχές, θα ανέρχεται σε δυο ολοστρόγγυλα ΑΕΠ, και κοντά στα 400 δις. 

Στα πλαίσια του σωτηριολογικού αυτού σεναρίου, μεταφέρθηκαν στο κελί μελλοθανάτων του ΤΑΙΠΕΔ και οι δυο εταιρίες ύδρευσης, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, με τη μόνη επιπλέον δικαιολογία ότι αμφότερες οι επιχειρήσεις είναι κερδοφόρες, η μεν ΕΥΔΑΠ παρουσιάζοντας για το 2011 μετά από φόρους κέρδη ίσα με 12.18 εκ, αυξημένα κατά 53.53% σε σχέση με αυτά του πρώτου εξαμήνου, η δε ΕΥΑΘ παρουσιάζοντας κέρδη 15 εκ ευρώ, αυξημένα ομοίως κατά 69%. 

Αν το κράτος δεν ξεφορτωθεί τα πιο κερδοφόρα κομμάτια του, από τα οποία αντλεί φόρους και μερίσματα, τι θα ξεφορτωθεί; Τα ζημιογόνα του; Μα αυτά δεν θα τα θέλει ούτε ο συνομιλών μετά του πρωθυπουργού μας, θεός, είναι η δικαιολογία. Κάποιος, όμως ορθολογικά σκεπτόμενος, θα αντιτάξει ότι αν ο ιδιωτικός τομέας είναι περισσότερο αποδοτικός από τον δημόσιο, τότε διευρύνοντας τον κύκλο εργασιών του, και παρουσιάζοντας μεγαλύτερα κέρδη, θα δώσει την ευκαιρία στο κράτος να εισπράξει περισσότερους φόρους, οι οποίοι και θα αντισταθμίσουν τα χαμένα μερίσματα. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, τα νέα αφεντικά του νερού να προσελκύσουν περισσότερους πελάτες, όπως τα επιπλέον εκατομμύρια των Ελλήνων πολιτών που δεν έχουν ακόμα πρόσβαση στο αγαθό αυτό, καθώς επίσης και να εμπλουτίσουν τη γκάμα του προσφερόμενου ύδατος με νέες γεύσεις, όπως νερό με γεύση φράουλα, νερό με γεύση πικραμύγδαλο, νερό από το Αζερμπαϊτζάν, νερό από τον Νιαγάρα κλπ, ικανοποιώντας και τα πλέον απαιτητικά λαρύγγια. 

Φυσικά, στη χώρα όπου ευδοκιμεί με επιτυχία η ποικιλία της Χαλιμάς, όλα τα προηγούμενα γίνονται αποδεκτά αναντίρρητα, με λαχτάρα και ενθουσιασμό, σαν απολύτως φυσιολογικά και νομοτελειακά, παρά το πλήθος παραδειγμάτων που αποδεικνύουν ότι στο πάνθεον των εταιριών τα φωτοστέφανα δεν έχουν θέση.

Πριν λίγες μέρες είχαμε κάνει μια περιήγηση στο περιβόλι μεγάλων πολυεθνικών εταιριών, όπως Amazon, e-Bay, Starbucks, Facebook και Google, όπου παρουσιάσαμε τη δημοσιογραφική έρευνα του Reuters κυρίως, για το μέγεθος του φορολογικού «οφέλους» που έχει το Ηνωμένο Βασίλειο από την εκεί λειτουργία τους. Αναμένουμε μια παρόμοια έκθεση και για το ελληνικό περιβόλι, αν ποτέ… 

Εν τω μεταξύ μια και μιλάμε για το ελληνικό νερό, μέσα στο σαββατοκύριακο έσκασαν μύτη και δυο άρθρα στον Guardian για το αντίστοιχο βρετανικό, με συμπεράσματα από τα είκοσι χρόνια λειτουργίας του υπό ιδιωτική κηδεμονία.

 Αυτή τη στιγμή στο Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργούν 4 μεγάλες εταιρίες νερού, με τη μεγαλύτερη εξ αυτών, την Thames Water να υδροδοτεί 14 εκ. Λονδρέζων. Η εν λόγω εταιρία ιδιωτικοποιήθηκε το 1989 με τίμημα μόλις 922 εκ. λιρών, εν μέσω διθυράμβων για τα οφέλη που θα επέφερε στους καταναλωτές η δεδομένη επιχειρηματική κίνηση, όσον αφορά την τιμή του κυβικού, την ασφάλεια και την επέκταση του δικτύου, την ποιότητα του νερού, αλλά και την απεξάρτηση του κράτους από το να δανείζεται και να τη χρηματοδοτεί. Αμ δε! 

Σύμφωνα με τη σύμβαση πώλησης, υποχρέωση της εταιρίας ήταν και να κατασκευάσει κάτω από τον Τάμεση, μεγάλο αγωγό μεταφοράς λυμάτων στη θάλασσα, καθώς το απαρχαιωμένο δίκτυο παρουσίαζε εκτεταμένες διαρροές. Η επένδυση, κόστους 4 δις λιρών ουδέποτε πραγματοποιήθηκε, παρά μόνον άρχισε να αναθερμαίνεται όταν η κυβέρνηση ανέλαβε να εγγυηθεί ολόκληρο το ποσό δανεισμού, πράγμα που σημαίνει ότι αν κάτι δεν πάει καλά και η εταιρία τα τινάξει, τότε το δάνειο θα εξοφληθεί από τους Βρετανούς φορολογούμενους. Ευτυχώς, δηλαδή, που η ιδιωτικοποίηση θα απάλλασσε τους φορολογούμενους από νέα χρέη!

Επιπλέον, η Thames Water ουδέποτε ασχολήθηκε με το να κατασκευάσει ταμιευτήρες για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών, ούτε ενδιαφέρθηκε να αναμορφώσει το δίκτυο, για να το καταστήσει περισσότερο αποτελεσματικό.

Αυτά που φρόντισε όμως να κάνει κατά προτεραιότητα και με επιτυχία ήταν να εμπλακεί σε υπέρμετρο δανεισμό (από 1.8 δις, σε 8 δις μέσα σε μια δεκαετία), να αυξήσει τα μερίδια των μετόχων, τους μισθούς και τα bonus των διευθυντικών στελεχών, και να εγγράψει τα κέρδη στο Λουξεμβούργο, τον σπουδαιότερο φορολογικό παράδεισο στην Ευρώπη, μετά την Ελβετία. Έτσι το 2012, παρά τα 650 εκ.  κέρδη απέδωσε στο ΗΒ μηδενικό σχεδόν φόρο, ενώ για τα μερίσματα μόνο απέδωσε στους δικαιούχους 279.5 εκ. λίρες. Την τελευταία τετραετία τα μερίσματα ανέρχονταν στα 1.08 δις. Ο δε διευθύνων σύμβουλος για το 2012 εισέπραξε μισθό 425,000 λιρών, bonus 420,000 λιρών, ενώ σαν καπάκι, η εταιρία είχε και μια μικρή επιστροφή φόρου, ύψους μόλις 76 εκ. λιρών!

Στην ίδια ακριβώς κατάσταση βρίσκεται και η Αnglian Water, η οποία επίσης δεν πλήρωσε φόρο για το 2012. Η εταιρία αυτή, η οποία δάνεισε τη θυγατρική της στα Cayman (πού αλλού;) 1.609 δις, μοίρασε το 2012 478 εκ. λίρες σε μερίσματα. 

Η Yorkshire Water με κέρδη 303 εκ. λίρες για το 2012, πλήρωσε φόρο 2.9 εκ. μόνο για πέρσι, και τούτο γιατί εμφανίζει τα βιβλία της να ξεχειλίζουν από χρέος, το οποίο, σύμφωνα με το νόμο, εκπίπτει φορολογικά. Με το να εμφανίζεται λοιπόν, η εταιρία, να  έχει συνάψει δάνειο με κάποια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των Cayman, κατορθώνει χρόνο με το χρόνο να μειώνει το φόρο από 70 εκ. το 2009, στα 19 εκ. τον αμέσως επόμενο. Το δάνειο, βέβαια αποδεικνύεται μαϊμού, καθότι στην πραγματικότητα δανείζεται από δικές της θυγατρικές. 

Εν πάση περιπτώσει, κοινή είναι η διαπίστωση ότι οι εταιρίες αυτές δεν πρόκειται να μακροημερεύσουν και στο οσονούπω θα χρειαστούν, τι άλλο;(!),  bail-out!

Μήπως, επειδή κρατούσαν όλο αυτό το διάστημα τα τέλη χαμηλά; Ουδόλως! Μονοπώλια γαρ! Οι τιμές αυξάνονταν ετησίως και σταθερά, καθώς είναι συνδεδεμένες στο δείκτη τιμών λιανικής, ο οποίος ομοίως και αυξανόταν.  

Αν κάποιοι καλοπροαίρετοι, αλλά δυστυχώς αφελείς, διατηρούν ακόμα στο μυαλό τους την εικόνα του προτεστάντη επιχειρηματία, του προ-περασμένου αιώνα που με τη δουλειά, το μεράκι, και τις σωστές αποφάσεις έτρεφε και γιγάντωνε την επιχείρησή του, ας αλλάξουν πλευρό… 

1. Thames Water – a private equity plaything that takes us for fools, Will Hutton, The Observer, Sunday 11 November 2012

2. Water companies pay little or no tax on huge profits, Daniel Boffey, Ian Griffiths and Toby Helm, The Observer, Saturday 10 November 2012

3. Taxing time for multinationals
Amazon, Google and Starbucks face wrath of public accounts select committee amid corporate tax evasion fears, Nils Pratley, guardian.co.uk, Monday 12 November 201